Օտարազգի գրողների խոսքերը հայց լեզվի մասին

Ջորջ Բայրոն
ՋորջԲայրոն  ( 1788 - 1824թթ), 19-րդ դարի անգլիացի բանաստեղծ, ռոմանտիզմի ամենաերևելի ներկայացուցիչներից մեկը, Եվրոպայի մեծագույն գրողներից մեկը:

« Սկսել և շարունակում եմ հայեց լեզվի ուսումնասիրությունը սա հարուստ լեզու է, և
լիովին փոխհատուցվում ենսովորողի
չարչարանքները»:

 « Աստծո հետ խոսելու միակ լեզուն հայերենն է»:

 « Ճոխ է հայոց լեզուն և կվարձատրվի նա, ով կուսումնասիրի այն...»

«Ինչ էլ սպասելիս լինի նրանց (հայերին) ապագայում, նրանց երկիրը միշտ պետք է
մնա որպես ամենից ավելի հետաքրքրականներից մեկն ամբողջ հողագնդում, և արդեն իսկ նրանց լեզուն…մեծ ուսումնասիրություն է պահանջում…Ճոխ է հայոց լեզուն, և առատորեն
կվարձատրվի նա, ով կուսումնասիրի այն:Ես փորձում եմ, իմ փորձն առաջ է
ընթանում»:

 

Էմիլ Բենվենիստ
Էմիլ Բենվենիստը  (1902 - 1976թթ) ֆրանսիացի հրա կառուցվացքային լեզվաբան և  Անտուան Մեյեի  աշակերտ և հաջորդողն է եղել:

«Լեզուն է ամեն միժողովրդի ազգային գոյության և էության ամենախոշոր փաստը, ինքնուրույնության ու հանճարի ամենախոշոր դրոշմը, պատմության ու հեռավոր անցյալի կախարդական բանալին,հոգեկան կարողությունների ամենաճոխ գանձարանը, հոգին ու հոգեբանությունը»:

« Լատիներենի այբուբենը, հայերենի այբուբենը նշագրության զարմանալի օրինակներ են, որն անվանում ենք հնչութային: Ժամանակակից վերլուծողը գրեթե ոչինչ չի կարող փոխել այստեղ.հաշվի են առնված իրական տարբերությունները,յուրաքանչյուր տառ միշտ համապատասխանում է միայն մեկ հնչույթի, յուրաքանչյուր հնչույթ միշտ վերարտադրվում է նույն տառով»:

Վիկտոր Հյուգո
Վիկտոր Հյուգո (1802թ, Բեզանսոն - 1885թ, Փարիզ), ֆրանսիացի հռչակավոր գրող, բանաստեղծ, դրամատուրգ, քաղաքական գործիչ, Ֆրանսիական դեմոկրատական ռոման տիզմի առաջնորդն ու տեսաբանը։

« Ձեր հնամենի լեզուն ես չգիտեմ, բայց սիրում եմ այն: Դրա մեջ արևելքն եմ զգում, դարերն եմ նշմարում այնտեղ, տեսնում եմ անցյալի խորհրդավոր նշույլի շողարձակումը: Ինձ համար պարծանք է հայերեն թարգմանվելը»:

«Ես երջանիկ էի հայերեն խոսքի կարկաչյունով և ճարճատյունով: Ես լսում էի օտար խոսքը և հմայվում էի նրանով: իսկապես, կոշտի, շիկացածի և զարմանալիորեն4 փափուկի, քնքուշի ինչպիսի զուգադրում: Ինչպես կոշտ, այրված հողը և հյութալի պտուղը, որը հասունանում»:

Յոզեֆ Մարկվարտ
Յոզեֆ Մարկվարտ (1864թ. Ռայխենբախ  1930թ. Բեռլին), գերման ացի արևելագետ, հայագ ետ,բանասեր,լեզվաբան, աշխարհագրագետ։

« Միջնադարյան ո՞ր ժողովուրդը կկարողանա պարծենալ, թե երբևիցե իր սեփական լեզվով կամ թեկուզ մի այլ` բախտավորլատիներենով, հրապարակ է հանել Վարդանի և իր ընկերներիդյուցազնամարտի այնպիսի մի նկարագրություն,ինչպիսին Եղիշեի նկարագրածն է»:

« Եթե նկատի առնենք պատմական այն բացառիկ, ծանր իրադրությունը, որի մեջ Մաշտոցը կարողացավ արթնացնել հայ  ժողովրդի ազգային գիտակցությունը, և նրա այդ գործը համեմատենք Պիպինոսի և նրա զինակից  Զիգֆրիդի գործունեության հետ, որ նրանք արին գերմանական ժողովրդի համար` այս վերջինները  « խեղճ թզուկներ» կերևան մտքի այդ հսկայի համեմատությամբ»:

Անտուան Մեյե
Անտուան Մեյե (1866թ. Օվերն - 1936թ..Շատոմեյան),ֆրանսիաց ի լեզվաբան, հայագետ, սլավոնագետ, հասարակական գործիչ։

«Հայոց այբուբենը մի գլուխգործոց է,որ պահպանվում է մինչև այսօր առանցփոփոխություն կրելու:Այդ լեզվի ճկունությունն ու ճոխությունը ուժ են եղել հայ ժողովրդի համար»: