Գուրգեն Մահարի

Տասնամյակների գրական մթնոլորտում բացվեց Գուրգեն Մահարու տաղանդը: Նրա անցած ուղին շատ ծանր է եղել: Ծնվել է 1903թ. օգոստոսի 14-ին, Վան քաղաքում, ուսուցչի ընտանիքում: Նա շատ է գրել իր մանկության և անցած ճանապարհի մասին: Նա շատ փոքր էր, երբ չպարզված հանգամանքներում նրա քեռին սպանում է Մահարու հորը: Այս ամենից հետո նա ապրեց իր տատիկհ մոտ, քեռու տանը: 1915թ. գաղթի ժամանակ նրա տատիկը ինքնասպան է լինում: Այդ ժամանակ նա նաև մորն ու եղբայրներին է կորցնում: Նա մի քանի տարի ապրում է որբանոցներում: Նա այդ դժվարին պայմաններում չկորցրեց իր բանաստեղծական շնորհները: 1917թ. <<Աշխատանք>> թերթում տպագրվում է մի բանաստեղծություն, որն էլ Մահարուն հորդորում է իր բանաստեղծությունը տպագրել այդ թերթում: 1917թ. Մահարու բանաստեղծությունը տպագրվում է: Նա 1919-1920թթ. մտերմանում է Չարենցի հետ: Նա սկզբում մտնում է պրոլետգրողների ասոցացիայի մեջ, հետո բաժանվում է նրանցից: Այնուհետև Չարենցի հետ դառնում է <<Հոկտեմբեր>> և <<Նոյեմբեր>> գրական խմբավորումների անդամ: Այդ նույն ժամանակ նա ավարտում է Երևանի պետական համալսարանի պատմալեզվագրական ֆակուլտետը: 

Կիսամյակային հաշվետվություն

Գայանե Ղարախանյան, 11-2 դաասարան
Էլեկտրոնային հասցե՝  g.gharaxanyan@mskh.am
Դպրոց՝ ավագ-դպրոց վարժարան
 Ընտրությամբ առարկաներ՝ անգլերեն, հայոց լեզու, արտ. գրակ
Արվեստ
 http://gharaxanyan.blogspot.com/2013/06/blog-post_9623.html
 http://gharaxanyan.blogspot.com/2013/06/blog-post.html
 http://gharaxanyan.blogspot.com/2013/06/blog-post_7.html
Հայոց լեզու և գրականություն
 http://gharaxanyan.blogspot.com/2013/01/blog-post_5432.html
 http://gharaxanyan.blogspot.com/2013/02/blog-post.html
 http://gharaxanyan.blogspot.com/2013/03/blog-post_6849.html
 http://gharaxanyan.blogspot.com/2013/04/blog-post_9.html
 http://gharaxanyan.blogspot.com/2013/04/blog-post_12.html
 http://gharaxanyan.blogspot.com/2013/05/blog-post_7172.html
 http://gharaxanyan.blogspot.com/2013/02/blog-post_5333.html

Մայիսյան հերոսամարտեր

Առաջին աշխարհամարտի սկիզբը, հետևանքները և ավարտը
Առաջին աշխարհամարտը ամենից զատ, պատմության մեջ մտավ խաղաղ բնակչության առաջին զանգվածային սպանություններով: 1914 թվականի նոյեմբերին Օսմանյան կայսրությունը պատերազմի մեջ մտավ Գերմանիայի ու Ավստրո-Հունգարիայի կողմից: Երիտթուրքերը հասկացան, որ ռազմական ժամանակի պայմաններում կարելի է արագ եւ առանց աղմուկի լուծել «հայկական, ասորական եւ հունական» հարցերը: Ինչն էլ արվեց աներեւակայելի դաժանությամբ: Սակայն առանց աղմուկի չստացվեց: Հայերը ծանր իրավիճակում հայտվեցին պատերազմական տարիներին: Պատերազմը 700 հազար փախստականների առիթ դարձավ, այն էլ միայն Հայաստանում: Հայերը կրկին անգամ հայտնվեցին ծանր իրավիճակում: Հայաստանի և Թուրքիայի միջև կնքված Սևրի պայմանագրի համաձայն այս երկու երկրները պետք է ենթարկվեին ԱՄՆ նախագահ Վուդրո Վիլսոնին, սակայն ամեն ինչին վերջ դրվեց,1918թ. Մարտի 3-ին Բրեստ Լիտովսկի պայմանագրով(Խորհրդային Ռուսաստանի եւ Գերմանիայի միջեւ):
Առաջին աշխարհամարտի ավարտը հայտարարվեց 1918թ. նոյեմբերի 11-ին ժամը 11-անց 11 րոպեին: Մարդիկ մտածում էին, որ այլևս այդպիսի պատերամ տեղի չի ունենա, սակայն այս ամենը կրկնվեց չորս տարի անց: Առաջին աշխարհամարտի պատճառով 10 մլն մարդո կյանքից զրկվեց, քարտեզից ջնջեց չորս հսկայական կայսրություն եւ ոչնչացման եզրին հասցրեց մի քանի ազգի:

Միքայել Նալբանդյան

1. Կենսագրություն
2. Ստեղծագործությունը
3. Ինքնաբնութագիր
4. Մեծերը Նալբանդյանի մասին
5. Օգտագործված գրականության ցանկ

Կենսագրություն
Միքայել Նալբանդյանը գրող, հրապարակախոս, լուսավորիչ, փիլիսոփա, գրաքննադատ է: Նա հայ ռեալիստական գրականության հիմնադիրներից է: Ծնվել է 1829թ. նոյեմբերի 14-ին: Սովորել է Նոր Նախիջևանում ճանաչված մանկավարժ Գաբրիել Պատկանյանի դպրոցում: 1848-53թթ. աշխատել է Նոր Նախիջևանի և Բեսարաբիայի թեմի առաջնորդարանում որպես քարտուղար: 1853թ.-ին մեկնել է Մոսկվա: Նույն թվականին նա քնություններ է հանձնել և ստացել հայոց լեզվի ուսուցչի վկայական, ապա ընդունվել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարան, որպես հայոց լեզվի ուսուցիչ: 1854-58թթ. Մոսկվայի բժշկական համալսարանում եղել է ազատ ունկնդիր: 1860թ. ստացել է արևելյան բանասիրության թեկնածուի գիտական աստիճան: 1858թ.-ից Ստեփանոս Շահումյանի հետ Մոսկվայում հրատարակել է «Հյուսիսափայլ» ամսագիրը, որտեղ նա տպագրել է իր աշխատությունները: Նալբանդյանը մեկնել է Թիֆլիս: Այնտեղ «Մեղու» հանդեսի խմբագիր Հ. Սվարյանի հետ ստեղծում է դեմոկրատական կազմակերպություն: Ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Ազգային Սահմանադրությունը իրականացնելու և արևմտահայության վիճակը բարելավելու համար դեմոկրատների մղած պայքարին:

Հակոբ Ջուղայեցի

Հակոբ Ջուղայեցի եպիսկոպոսը կաթողիկոս օծվեց Փիլիպոս Ա Աղբակեցու մահից հետո, 1655թ. ապրիլի 8-ին, 57 տարեկան հասակում: Ծնունդով Հին Ջուղայից էր, որի բնակիչները շահ Աբասի կազմակերպած բռնագաղթի արդյունքում հաստատվեցին Իրանի Սպահան քաղաքի մոտակայքում ու շուտով հիմնեցին Նոր Ջուղա բնակավայրը (1606թ.): Ուսումը ստանում է Էջմիածնում:

Ջուղայեցու կենդանության օրոք, երբ նա դեռ չէր զբաղեցրել կաթողիկոսական աթոռը, 1639թ. Հայաստանը երկրորդ անգամ բաժանվեց Օսմանյան Թուրքիայի ու Սեֆյան Պարսկաստանի միջեւ՝ բուն հայրենիքի տարածքում պետականությունը կորցրած լինելով դեռեւս Բագրատունիների անկումից հետո (1045թ): Ջուղայեցին ու իր ժամանակաշրջանը բնորոշում են ազգային-ազատագրական պայքարի մի նոր փուլ, որի ընթացքում հիմնական նպատակները մնացին անհասանելի: Կաթողիկոսն ու ազգային շատ այլ գործիչներ հակված էին կաթոլիկ եկեղեցիների առավելությունները սեփականին փոխանցելուն, Արեւմուտքի օգնությամբ հայ եկեղեցին բարեկարգելուն ու բարեփոխելուն:

Ժակ Լուի Դավիդ

Ֆրանսիական արվեստի զարգացման վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել Ժակ Լուի Դավիդը(1748-1825թթ): Նա այն ժամանակների երկրի գեղարվեստական կյանքի կազմակերպիչն էր: Լինելով բուրժուական միջավայրի ծնունդ` նա գտնվում էր հեղափոխության ակտիվ մասնակիցների շարքում: Դավիդը երեք անգամ մրցանակաբաշխության ներկայացրեց իր նկարները և այնուհետև ստացել Իտալիա ուղևորվելու իրավունք: Նրա վաղ շրջանի նկարները ներշնչված են ակադեմիական դպրոցի ավանդույթներով: Որոշ ժամանակ անց նա հրաժարվում է դիցաբանական թեմաներից և դիմում հին հռոմեական պատմությանը: Նա իր ստեղծագործություններում նաև մեծ տեղ է հատկացնում դիմանկարներին: Նա իր ստեղծագործությունների միջոցով փորձում է մարդկանց մեջ սերմանել հանուն հայրենիքի գաղափարը: Դավիդի հերոսները խիզախ, անվեհեր ստորիկներ են: Նրանք անսասան են մահվան դեմ հանդիման:
Այս աննգամ էլ արագ զարգացող հեղափոխական իրադարձություններ: են ազդում Դավիդի վրա: Նա ընդլայնում է իր գործունեության ոլորտը: Այդ ժամանակ Լուին ստեղծում է հանրապետականների կոստյումների էսքիզներ: Այդ ժամանակ Դավիդը հրաժարվում է անտիկ դիցաբանության, պատմության, այլաբանության թեմաներից և դիմում է արդիականությանը:
Ստեղծագործությունը
<<Հորացիոսների երդումը>>(1784թ. Փարիզ, Լուվր) նկարն արտահայտում է հեղափոխական դասականությխն սկզբունքները: Այն բացահայտում է մարդկանց քաղաքացիական պարտքի և անձնական զգացմունքների միջև անհաշտ ու ողբերգական հակասությունները: Նկարի սյուժեն փոխ է առնված հռոմեական լեգենդից: Դավիդի հերոսները ազատ են հակասություններից և տատանումներից: Նրանց մղումները ենթարկված են կամքին և բանականությանը: Նրանք մարտի են դուրս գալիս հավատալով արդարության հաղթանակին: Երկրորդ պլանում լացող կանայք են: Այս տեսարանը լրացնում է առաջնորդող սկզբունքը` անձնական ամեն ինչ պետք է զոհաբերվի քաղաքացիական պարտքին:
<<Երդում գնդակախաղի դահլիճում>> նկարը բազմապատկեր կոմպոզիցիա է: Այն նվիրված է պատմական կարևորություն ներկայաւնող իրադարձությանը` 1789թ. հունիսի 20-ի` պատգամավորների ժողովին: Այդ ժողովը նոր սահմանադրության պահանջ է ներկայացնում, որն էլ կարծես խորհրդանշում է ազգի միասնության գաղափարը` ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն:
<<Կանաչավաճառուհի>>(1795թ. Լիոնի թանգարան)դիմանկարի մեջ կնոջ խորաթափանց հայացքը, զսպվածությունը, գործողության, պայքարի պատրաստությունը նրան հաղորդում են ժողովրդի միջավայրի ծնունդ կնոջ տիպական հատկանիշներ:
Ճշմարտացի են նաև ուշ շրջանի դիմանկարները (<<Ծերունու դիմանկար>> Անտվերպենի թանգարան), որոնք նրան սեղծել են վտարանդիության մեջ` Բրյուսելում:Ծերացող Դավիդը այնտեղ բնակություն է հաստատում: Նրան այդպես էլ չեն կարողանում ներել Նապոլեոնին նվիրված լինելու և հատկապես այն պատճառով, որ հեղափոխության ժամանակներում նա Ռոբեսպիերի ընկեր-բարեկամն էր, քվեարկել էր Լյուդովիկոս XVI-ի մահապատժի օգտին:

Պոստիմպրեսիոնիզմ

Պոստիմպրեսիոնիզմը առաջացել է լատիներեն post բառից, որը նշանակում է իմպրեսիոնիզմհց հետո: Առաջացել է ֆրանսիայում XIX դարի վերջում և XX դարի սկզբին: Այն ժամանակ Զպոստիմպրեսիոնիզմը ֆրանսիական գեղանկարչության բոլոր ուղղությունների անվանումն էր: 1880-ականներիի կեսերից, երբ Իմպրեսիոնիզմը անկում էր ապրում նրա բոլոր ներկայացուցիչները փորձում էին գտնել ժամանակաշրջանին ավելի համահնչյուն ուղղություն: Պոստիմպրեսիոնիզմում տեղ են գտել այդ ժամանակաշրջանի արևմտաեվրոպական արվեստի ճգնաժամային գծերը: Պոստիմպրեսիոնիզմին հատուկ է ուղղությունների և ստեղծագործական անհատական համակարգերի ակտիվ փոխազդեցությունը: Չնայած պոստիմպրեսիոնիզմի մի շարք ուղղություններ պակվում են այդ ժամանակաշրջանում: Պոստիմպրեսիոնիզմի վառ ներկայացուցիչներից են Պ. Գոգենը, Վ. Վան Գոգը, Պ. Սեզանը և Ա. Թուլուզ-Լոտրեկը: Նրանք են սկզբնավորել XX դ. արվեստի պատմությունը:

Հայկական Սովետակաչ հանրագիտարան հատոր 9 Երևան 1983թ

Իմպրեսիոնիզմ

Իմպրեսիոնիզմը առաջացել է ֆրանսերեն impressionisme-տպավորություն բառից: Արվեստում ուղղություն է, որը առաջացել է XIX դարի վերջին և XX դարի սկզբին: Այն առաջացել է ֆրանսիական գեղանկարչության մեջ (1860-ական թթ. վերջին և 1870-ական թթ. սկզբին):
<<Իմպրեսիոնիզմը>> որպես տերմին սկսեց օգտագործվել Մոնեյի 1874թ. տեղի ունեցած ցուցահանդեսից հետո: Իմպրեսիոնիզմը պատկերում է հարաշարժ իրականության տպավորությունների, ապրումների կապակցված պահերի անմիջական արտացոլումը: Իմպրեսիոնիզմը ծառայում է երևույթների էության մեջ թափանցելու, կյանքի ընթացքը, շարժման ներքին ուժերը բացահայտելու նպատակին: Իմպրեսիոնիզմի մեջ նաև հակադրություններ կային: Իմպրեսիոնիզմում օգտագործվում է մաքուր գույների օպտիկական համադրում: Իմպրեսիոնիզմի գրականության մեջ արտահայտվում էին արվեստագետի անհատական տպավորությունները, զարգացումները, ապրումների մարմնավորումները: Այն լայն կիրառում ունեցավ նաև տարբեր երկրների գրականության մեջ: Հայ գրականության մեջ իմպրեսիոնիզմի ներկայացուցիչներից էին Գ. Զոհրաապը, Ս. Զորյանը, Ա. Բակունցը...
Նաև թատրոնի մեջ իմպրեսիոնիզմը մեծ դեր ունեցավ: Դրանք աչքի էին ընկնիում գործող անձանց և բեմական մթնոլորտի վառ, ցայտուն բնութագրումներով:
Իմպրեսիոնիզմի երաժշտական ճյուղը նույնպես ձևավորվել է Ֆրանսիայում (XIX դդ. 80-90 ական թթ.): Իմպրեսիոնիզմի երաժշտական ճյուղի սկզբնավորողը և խոշորագույն ներկայացուցիչներն էին Կ. Դեբյուսին, Մ. Ռավելը: Իսկ հայ իրականության մեջ` Ա. Խաչատրյանը, Ռ. Մելիքյանը, Գ. Եղիազարյանը:

Հայկական Սովետական հանրագիտարան հատոր 4 Երևան 1978թ.