Բառը ծագել է ֆրանսերեն «global»` «համընդհանուր», «համապարփակ» բառից: Գլոբալիզացիան (համաշխարհայնացում) բազմավեկտոր երևույթ է, որն առաջանում է իրար հետ զուգակցվող, իրար փոխլրացնող, երբեմն` միմյանց հակադրվող տնտեսական, քաղաքական, մշակութային գործընթացներից: Ամերիկյան հայտնի տեսաբան Էնդրյու Հեյվուդի սահմանմամբ` «գլոբալիզացիան փոխկապակցության ծայր աստիճան բարդ, համաշխարհային համակարգ է, որի շնորհիվ երկրագնդի մի կետում կատարվող դեպքերը և ընդունված քաղաքական որոշումները ներազդում են նրա մյուս կետում ապրող մարդկանց վրա»: Քաղաքագիտական գրականության մեջ ընդունված է գլոբալիզացիայի երեք ձևաչափ:
Տնտեսական գլոբալիզացիա: Հիմքում ընկած
է այն գաղափարը, որ ներկայումս ոչ մի ազգային տնտեսություն, կոպիտ ասած, առանձին կղզի
չէ: Բոլոր երկրների տնտեսություններն այս կամ այն չափով ներգրավված են համաշխարհային
տնտեսության մեջ: Գլոբալիզացիան ավելի է խորացնում տնտեսությունների սերտաճումը, ապահովելով
ազգային առանձին տնտեսության ինտեգրումը համաշխարհային գլոբալ տնտեսության համակարգում,
որում ամբողջ արտադրական գործընթացը կրում է միջազգային բնույթ: Տնտեսական գլոբալիզացիայի
պայմաններում տեղի են ունենում ֆինանսական հոսքերի անարգել փոխանցում մի երկրից մյուսը,
ֆինանսական և տարադրամային օպերացիաների կտրուկ աճ, համաշխարհային առևտրի աննախադեպ
վերելք:
Մշակութային գլոբալիզացիա: Առաջին հայացքից`
այն հանգեցնում է մեզ շրջապատող երևույթների և արվեստի միակերպության: Բոլորս նայում
ենք նույն հեռուստածրագրերը, գնում` նույն ապրանքը, հագնում` նույն հագուստը, երկրպագում`
նույն մարզիկին և այլն:
Քաղաքական գլոբալիզացիա: Առաջին հերթին
ազդում է միջպետական համագործակցության ակտիվացման և միջազգային ինստիտուտների հեղինակության
բարձրացման միջոցով: Սակայն միջպետական հարաբերությունների առումով, քաղաքական գլոբալիզացիան տարբերվում և նկատելիորեն հետ է մնում տնտեսական և մշակութային գլոբալիզացիայից:
Բացի վերոհիշյալ երեք ուղություններից, գլոբալիզացիան առաջադիմության հուսալի մեխանիզմ է, քանի որ այն ամրապնդում է երկրների ժողովրդավարական սկզբունքներն ու կառույցները: Իսկ օբյեկտվ և սուբյեկտիվ պատճառներով գլոբալիզացիայի լուսանցքում հայտնվածները հաճախ ունենում են հակաժողովրդավարական վարչակարգ, լճացած տնտեսություն:
Комментариев нет:
Отправить комментарий